Περιγραφή : Το σεμιναριακό μάθημα του 4ου έτους με τίτλο «Κοινωνιολογογική Προσέγγιση της Σχολικής Γνώσης και των Παιδαγωγικών Πρακτικών» εστιάζεται στην προσέγγιση και ανάλυση του κοινωνικού χαρακτήρα της επιλογής και της οργάνωσης της σχολικής γνώσης και της διαμόρφωσης των διαφόρων μορφών παιδαγωγικής πρακτικής για τη διαχείριση της συγκεκριμένης γνώσης στο πλαίσιο του σχολείου από τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές. Επίσης στόχος των εργαστηρίων που θα πραγματοποιηθούν είναι η κοινωνιολογική προσέγγιση και ανάλυση των πρακτικών οργάνωσης και λειτουργίας σχολικών μονάδων προσχολικής ηλικίας.
Προαπαιτούμενα:
Επιτυχής παρακολούθηση του υποχρεωτικού μαθήματος «Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης» και του μαθήματος επιλογής «Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία Ι». Για την επιλογή των φοιτητών/τριών που θα ενδιαφερθούν να εγγραφούν στο μάθημα θα συνεκτιμηθεί και η επιτυχής παρακολούθηση του μαθήματος επιλογής «Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία ΙΙ».
Δεσμεύσεις των φοιτητών/φοιτητριών που θα επιλεγούν να παρακολουθήσουν το μάθημα:
Επειδή το μάθημα είναι σεμιναριακό και περιλαμβάνει υποχρεωτικές εργαστηριακές δραστηριότητες και εφόσον οι συνθήκες με τον Covid-19 το επιτρέψουν και εργαστήρια σε σχολικές μονάδες σχολικής και προσχολικής αγωγής επιλέγεται συγκεκριμένος αριθμός φοιτητριών/φοιτητών για να το παρακολουθήσουν. Τα κριτήρια επιλογής είναι: (1) η επιτυχής παρακολούθηση του προαπαιτούμενου μαθήματος «Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία Ι», (2) η βαθμολογία στο υποχρεωτικό μάθημα «Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης». Και (3) θα συνεκτιμηθεί η επιτυχής παρακολούθηση του μαθήματος επιλογής «Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία ΙΙ». Μάλιστα εάν υπάρχουν φοιτητές/φοιτήτριες που έχουν βαθμολογηθεί στο μάθημα «Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία ΙΙ» από 7,5 και άνω θα προταχθούν κατά τη διαδικασία επιλογής.
Ακόμη, λόγω της σεμιναριακής υφής του μαθήματος δεν προβλέπεται η διανομή διδακτικού βιβλίου και η ύλη του θα προκύψει από τις παραδόσεις και τις σημειώσεις του διδάσκοντα, όπως και από το υλικό που θα δίνει στις φοιτήτριες και στους φοιτητές κατά τη διάρκεια των διαφόρων διδακτικών - εργαστηριακών συναντήσεων. Επομένως απαιτούνται:
• Υποχρεωτική παρακολούθηση όλων των διδακτικών συναντήσεων και των εργαστηρίων.
• Υποχρεωτική συμμετοχή στις εργαστηριακές ασκήσεις που θα πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και υποχρεωτική πραγματοποίηση των εργαστηριακών δραστηριοτήτων που θα αναθέτει ο Καθηγητής στις/στους διδασκόμενες/νους κατά την ολοκλήρωση των διδακτικών συναντήσεων.
• Συμμετοχή στα εργαστήρια που θα διενεργηθούν σε σχολικές μονάδες της περιοχής των Πατρών (εφόσον οι συνθήκες με τον Covid-19 το επιτρέψουν). Η ώρα έναρξης κάποιων εργαστηρίων θα είναι 8.00 το πρωί και η λήξη 13.00 το μεσημέρι. Στην περίπτωση αυτή η μετάβαση των φοιτητών/φοιτητριών στις συγκεκριμένες σχολικές μονάδες θα γίνεται με δική τους πρωτοβουλία και υποχρέωσή τους είναι να βρίσκονται στο κάθε σχολείο πέντε λεπτά πριν από την έναρξη του εργαστηρίου. Δηλαδή στις 7.55 το πρωί κάθε φορά.
Περίγραμμα : Οι θεματικές ενότητες που θα αναπτυχθούν είναι: 1) Αξιοποίηση μακροκοινωνιολογικών προσεγγίσεων για την ανάλυση και ερμηνεία του τρόπου λειτουργίας της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. 2) Θεωρίες πολιτισμικής αναπαραγωγής και συμβολή τους στην προσέγγιση της σχολικής γνώσης και των παιδαγωγικών πρακτικών. 3) Η “Νέα Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης” και οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις για την ανάλυση της σχολικής γνώσης και των εκπαιδευτικών πρακτικών. Και 4) παρουσίαση και εξήγηση βασικών εννοιών από τη θεωρία του Basil Bernstein για τη σχολική γνώση και τις παιδαγωγικές πρακτικές. Στο μάθημα αυτό θα αξιοποιηθούν μελέτες, που αξιοποιούν το θεωρητικό πλαίσιο του Bernstein και εστιάζονται στη σχολική γνώση (όπως αναλυτικά προγράμματα - παιδαγωγικό / διδακτικό υλικό) και τις παιδαγωγικές πρακτικές που επιλέγονται για τη διδασκαλία της (όπως είναι λ.χ. η αλληλεπίδραση εκπαιδευτικού - μαθητών και η οργάνωση και διαχείριση του σχολικού χώρου και χρόνου).
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα:
Στο τέλος του μαθήματος ο φοιτητής που θα το έχει παρακολουθήσει συστηματικά θα μπορεί να:
•Προσεγγίσει και να αναλύσει τον κοινωνικό χαρακτήρα της επιλογής και της οργάνωσης της σχολικής γνώσης.
•Προσεγγίσει τον τρόπο διαμόρφωσης των παιδαγωγικών πρακτικών για τη διαχείριση της γνώσης στο πλαίσιο του σχολείου, από τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές.
•Προσεγγίσει και να εξηγήσει τις πρακτικές για την οργάνωση και λειτουργία ενός σχολείου από την πλευρά του ρόλου του Διευθυντή εκπαιδευτικής μονάδας, όπως και τις πρακτικές που συνδέονται με την υλοποίηση του παιδαγωγικού ρόλου του/της Νηπιαγωγού.
Συνιστώμενη βιβλιογραφία:
•Basil Bernstein, Παιδαγωγικοί Κώδικες και Κοινωνικός Έλεγχος, Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
•Ιωσήφ Σολομών & Γεράσιμος Κουζέλης (Επιμέλεια), Πειθαρχία και Γνώση, Αθήνα: Εκδόσεις Νήσος.
•Geoff Witty, Κοινωνιολογία και Σχολική Γνώση, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο.
•Θεόδωρος Μυλωνάς, Κοινωνική αναπαραγωγή στο σχολείο. Θεωρία και εμπειρία, Αθήνα: Εκδόσεις Αρμός.
•Bernard Charlot, Η σχέση με τη γνώση. Στοιχεία για μια θεωρία. Αθήνα: Μεταίχμιο.
•Lorenzo Fischer, Κοινωνιολογία του σχολείου, Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο.
•David Blackledge & Barry Hunt, Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο.
•Κώστας Λάμνιας, Κοινωνιολογική Θεωρία και Εκπαίδευση. Διακριτές προσεγγίσεις, Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:
α) Διαλέξεις του διδάσκοντα με χρήση power point και τη διδακτική αξιοποίηση οπτικών κειμένων.
β) Υποχρεωτικές Εργαστηριακές Ασκήσεις κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Στις ασκήσεις αυτές θα γίνεται η προσέγγιση και παρουσίαση από τους φοιτητές συγκεκριμένων θεμάτων-ερωτημάτων, που αφορούν τη διαμόρφωση της σχολικής γνώσης, η οποία έχει οικοδομηθεί με βάση συγκεκριμένα θεωρητικά πρότυπα, όπως και των εκπαιδευτικών πρακτικών που απορρέουν από τα πρότυπα αυτά, επηρεάζοντας τον τρόπο διδασκαλίας της γνώσης.
γ) Υποχρεωτική μελέτη και παρουσίαση από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες άρθρων, που άπτονται της θεματολογίας του μαθήματος.
δ) Εργαστήρια παρακολούθησης του σχολικού πλαισίου και συζητήσεις με εκπαιδευτικούς και στελέχη της προσχολικής εκπαίδευσης για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της σχολικής μονάδας και του νηπιαγωγείου. Και,
ε) Εκπόνηση μεγαλύτερου εύρους εργασιών, που αφορούν την παρατήρηση και ανάλυση της λειτουργίας του σχολικού πλαισίου μονάδων προσχολικής αγωγής.
Αξιολόγηση:
Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών θα πραγματοποιηθεί με τρεις αλληλοσυνδεδεμένους μεταξύ τους τρόπους:
α) Με την υποχρεωτική εκπόνηση και παρουσίαση εργασίας. Η εργασία αυτή θα αποτελεί την προσέγγιση επιστημονικών κειμένων, που θα αναφέρονται στη σχολική γνώση, τη λειτουργία του σχολικού πλαισίου ή τις πρακτικές παροχής εκπαίδευσης στους μαθητές (30% στον τελικό βαθμό).
β) Με την αξιολόγηση της ποιότητας των εργασιών των φοιτητών στις Εργαστηριακές Ασκήσεις, που θα πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια των διδακτικών συναντήσεων (20% στον τελικό βαθμό). Και,
γ) Με την πραγματοποίηση μιας τελικής συστηματικής εργασίας (project), που θα αναφέρεται στην παρατήρηση και την ανάλυση του τρόπου λειτουργίας του σχολικού πλαισίου και πραγματοποίησης του παιδαγωγικού έργου στην περίπτωση του ελληνικού Νηπιαγωγείου.
Ειδικότερα για την πραγματοποίηση αυτής της εργασίας κάθε φοιτητής/φοιτήτρια θα χρειαστεί να συνεργαστεί με κάποια νηπιαγωγό δημόσιου ή ιδιωτικού νηπιαγωγείου, που θα επιλέξει, για να συνομιλήσει μαζί τους μέσω συνέντευξης ή/και να παρατηρήσει τις παιδαγωγικές τους πρακτικές προκειμένου να συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες και στη συνέχεια να τις αναλύσει (αξιοποιώντας την κοινωνιολογική θεωρία που θα διδαχθεί κατά τη διάρκεια του εξαμήνου) (50% στον τελικό βαθμό).
Εργαστήριο μαθήματος:
Το μάθημα περιλαμβάνει υποχρεωτικό εργαστήριο που αφορά την προσέγγιση των εκπαιδευτικών πρακτικών που αναπτύσσονται σε σχολικές μονάδες σχολικής και προσχολικής εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα μέσα από το εργαστήριο αυτό επιδιώκεται: (i) η παρακολούθηση του πλαισίου που αφορά την οργάνωση και λειτουργία σχολικών μονάδων δίνοντας έμφαση στην προσχολική αγωγή. Και (ii) οι συζητήσεις με στελέχη εκπαίδευσης και διευθυντές σχολείων για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας εκπαιδευτικών μονάδων σχολικής και προσχολικής εκπαίδευσης.