Περιγραφή : Το μάθημα αποτελεί το βασικό εισαγωγικό μάθημα στις έννοιες του γραπτού λόγου και του γραμματισμού καθώς και στη διδακτική του στο νηπιαγωγείο.
Ή ύλη του μαθήματος στοχεύει στην εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές θεωρίες γλωσσικής ανάπτυξης και εγγραμματισμού και στις πρακτικές που μπορούν να ενισχύσουν αυτή την ανάπτυξη.
Ειδικότερα, αναφέρεται σε όλους τους τομείς της γλωσσικής ανάπτυξης κατά την πρώτη παιδική ηλικία (γέννηση – είσοδο στο δημοτικό σχολείο), αναλύονται οι γνωστικές και μη διαδικασίες της ανάγνωσης και της παραγωγής γραπτών κειμένων, και μελετάται ο φυσικός γραμματισμός στο οικογενειακό περιβάλλον και οι παράγοντες ή οι πρακτικές που τον ενισχύουν ή όχι.
Τέλος, στόχο του μαθήματος αποτελεί η κατανόηση των πρακτικών γραμματισμού στο νηπιαγωγείο, ο ρόλος της/του νηπιαγωγού ως «ενδιάμεσου» του γραμματισμού, η κριτική ανάγνωση των αναλυτικών προγραμμάτων, η συνεργασία με τους γονείς και τους τοπικούς φορείς και ειδικότερα θέματα που σχετίζονται με παιδιά δίγλωσσα ή αλλόγλωσσα, παιδιά με προβλήματα λόγου ή άλλα παρεμφερή θέματα.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής / τρια θα είναι σε θέση να:
• Να αναφέρει τους σκοπούς και τους επιμέρους στόχους της γλωσσικής αγωγής, της ενίσχυσης των επικοινωνιακών ικανοτήτων και του φυσικού γραμματισμού στην προσχολική εκπαίδευση
• Να εξηγεί τη συμβολή του έντυπου λόγου στο περιβάλλον καθώς και της παιδικής λογοτεχνίας και των βιβλίων με πληροφορίες για παιδιά στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών
• Να αναφέρεται με επιστημονικότητα σε θέματα οικογενειακού γραμματισμού και να περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο διάφορες πρακτικές μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της επικοινωνίας, της γλώσσας και του γραμματισμού
• Να διακρίνει και να αιτιολογεί τις διαφορές στις πρακτικές γραμματισμού στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο
• Να σχεδιάζει και να εφαρμόζει στρατηγικές για την αξιολόγηση και ανάπτυξη της γλωσσικής ικανότητας των παιδιών
• Να περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες (αναγνώσεις λογοτεχνικών και εγκυκλοπαιδικών βιβλίων, πολυτροπικών κειμένων, συζητήσεις, παιχνίδια ρόλων) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρακτικές γραμματισμού στο νηπιαγωγείο.
• Να σχεδιάζει και να οργανώνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες που να στηρίζουν την γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών με βάση τις σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις
• Να σχεδιάζει, να καταγράφει, να παρουσιάζει και να σχολιάζει κριτικά δραστηριότητες γλώσσας και γραμματισμού για παιδιά που φοιτούν στο νηπιαγωγειο.
Αξιολόγηση
Ι. Γραπτή τελική εξέταση με ερωτήσεις ανάπτυξης και πολλαπλής επιλογής (60%)
ΙΙ. Γραπτή Εργασία (40%)
Περίγραμμα : • Πορεία γλωσσικής ανάπτυξης και σκοποί της γλωσσικής αγωγής στην πρώτη αγωγή και εκπαίδευση
• Σχέσεις προφορικού/καθημερινού & γραπτού / επεξεργασμένου λόγου
• Ανάγνωση και γραφή: Κατανόηση και παραγωγή γραπτών κειμένων
• Φυσικός/αναδυόμενος και οικογενειακός γραμματισμός.
• Πρακτικές γραμματισμού στην πρώτη παιδική ηλικία
• Η διδασκαλία της γλώσσας στο αναλυτικό πρόγραμμα
• Προαλφαβητική και αλφαβητική φάση ανάγνωσης και γραφής
• Η οργάνωση του χώρου του νηπιαγωγείου και η ενίσχυση της λειτουργικής ανάγνωσης και γραφής
• Η βιβλιοθήκη της τάξης: Οργάνωση και λειτουργία. Ηχητική βιβλιοθήκη. Ηλεκτρονικά βιβλία. Δανειστική βιβλιοθήκη.
• Πολυτροπικά κείμενα και λειτουργική ανάγνωση
• Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την ενίσχυση της μετάβασης στον επεξεργασμένο λόγο
• Παιδιά με μητρική γλώσσα άλλη από τη γλώσσα διδασκαλίας
• Η ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης στα σχέδια εργασίας (projects)
• Οικογενειακός γραμματισμός. Συνεργασία οικογένειας και σχολείου.
• Αξιολόγηση γλωσσικών ικανοτήτων.