Περιγραφή : Σκοπός: Η εξοικείωση των μεταπτυχιακών φοιτητών/φοιτητριών με βασικές αρχές της Θεωρίας της Λογοτεχνίας, καθώς και με ειδικότερα ζητήματα ερμηνείας των λογοτεχνικών κειμένων. Η σύνδεση του θεωρητικού προβληματισμού για τη λειτουργία και το ρόλο της Λογοτεχνίας με τις διαφορετικές πρακτικές αναγνωστικής προσέγγισής της θα προσφέρει τη δυνατότητα κατανόησης της δυναμικής της ως λόγου, ως τέχνης και ως πολιτισμικής έκφρασης, γενικότερα.
Περίγραμμα : Περιεχόμενο:
Στο πλαίσιο του μαθήματος θα εξεταστούν οι παρακάτω θεματικές ενότητες:
• Η έννοια και τα κριτήρια της λογοτεχνικότητας (G.Genette).
• Η λογοτεχνία ως επικοινωνιακή πράξη (R.Jakobson).
• Η ιστορική εξέλιξη της Θεωρίας της Λογοτεχνίας (από το Ρομαντισμό στην Αποδόμηση και στις Αναγνωστικές Θεωρίες), καθώς και η εξέλιξη των Θεωριών για την Ανάγνωση.
• Η έννοια του αναγνώστη και της ανάγνωσης (της αναγνωστικής, ερμηνευτικής διαδικασίας) στις παλαιότερες θεωρήσεις του λογοτεχνικού κειμένου και στις σύγχρονες εκδοχές της Θεωρίας της Λογοτεχνίας.
• Διάκριση των Αναγνωστικών Θεωριών (ο αναγνώστης στο κείμενο - το κείμενο στον αναγνώστη - σχέση κειμένου και αναγνώστη).
• Κατηγοριοποίηση των Θεωριών [, σύμφωνα με τη S. Suleiman: Ρητορική, Σημειωτική-Στρουκτουραλιστική, Φαινομενολογική, Κοινωνιολογική (Ιστορική), Ερμηνευτική (Μετακριτική), Υποκειμενική-Ψυχαναλυτική].
• Αναλυτική παρουσίαση των παραπάνω (έξι) εκδοχών των Θεωριών για την Ανάγνωση και εφαρμογή τους σε λογοτεχνικά κείμενα (πεζά και ποιητικά).
• Χρήση θεωρητικών αρχών στη διδακτική αξιοποίηση των λογοτεχνικών κειμένων μέσα στη σχολική τάξη.
Μέθοδος Διδασκαλίας:
• Διαλέξεις. (Στους μεταπτυχιακούς φοιτητές θα διανέμονται τα βασικά θεωρητικά και λογοτεχνικά κείμενα του μαθήματος σε φωτοτυπίες, καθώς και σχετική ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Παράλληλα, θα γίνεται κριτική επισκόπηση της βιβλιογραφίας και βιβλιογραφική ενημέρωση, με παρουσιάσεις θεωρητικών βιβλίων ή άρθρων).
• Προφορικές (ατομικές) παρουσιάσεις εφαρμογής διαφορετικών θεωρητικών εκδοχών σε λογοτεχνικά κείμενα (από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές/τις μεταπτυχιακές φοιτήτριες) και διαλογική επεξεργασία τους (σε επίπεδο ομάδας).
• Εκπόνηση (ατομικής) γραπτής εργασίας.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία:
Δημηρούλης, Δημήτρης. Το Φάντασμα της Θεωρίας: Λογοτεχνία-Κριτική-Ιστορία. Αθήνα: Πλέθρον, 1993.
Έκο, Ουμπέρτο. Τα Όρια της Ερμηνείας. Μτφρ. Μαριάννα Κονδύλη. Αθήνα: Γνώση, 21993.
Ήγκλετον, Τέρι. Εισαγωγή στη Θεωρία της Λογοτεχνίας. Μτφρ. Δημήτρης Τζιόβας. Αθήνα: Οδυσσέας, 1989.
Μπαρτ, Ρολάν. Η Απόλαυση του Κειμένου. Μτφρ. Φούλα Χατζιδάκη-Γιάννης Κρητικός. Αθήνα: Ράππας, 1973.
Λεοντσίνη, Μαίρη (επιμ.). Όψεις της Ανάγνωσης. Μτφρ. Κ.Αθανασίου-Φ.Σιατίτσας. Αθήνα: Νήσος, 2000.
Σαμαρά, Ζωή. Προοπτικές του Κειμένου. Θεσσαλονίκη: Κώδικας, 1987.
Τζιόβας, Δημήτρης. Μετά την Αισθητική: Θεωρητικές Δοκιμές και Ερμηνευτικές Αναγνώσεις της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Οδυσσέας, 22003.
Τζούμα, Άννα. Η Διπλή Ανάγνωση του Κειμένου: Για μια Κοινωνιοσημειωτική της Αφήγησης. Αθήνα: Επικαιρότητα, 1991.
Τσιώλης, Γιάννης. Θεωρία της Λογοτεχνίας. Αθήνα: Καστανιώτης, 1996.
Φρυδάκη, Ευαγγελία. Η Θεωρία της Λογοτεχνίας στην Πράξη της Διδασκαλίας. Αθήνα: Κριτική, 2003.
Abrams, M.H. Ο Καθρέφτης και το Φως. Μτφρ. Άρης Μπερλής. Αθήνα: Κριτική, 2001.
Adam, Jean-Michel.Τα Κείμενα: Τύποι και Πρότυπα. Αφήγηση, Περιγραφή, Επιχειρηματολογία, Εξήγηση και Διάλογος. Μτφρ. Γ.Παρίσης. Αθήνα: Πατάκης, 1999.
Compagnon, Antoine.Ο Δαίμων της Θεωρίας: Λογοτεχνία και Κοινή Λογική. Μτφρ. Ά. Τζούμα. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2001.
Delcroix, Maurice, και Hallyn, Fernand. Εισαγωγή στις Σπουδές της Λογοτεχνίας: Μέθοδοι του Κειμένου. Μτφρ. Ι.Ν.Βασιλαράκης. Αθήνα: Gutenberg, 1997.
Fokkema, Douwe, και Ibsch, Elroud. Θεωρίες Λογοτεχνίας του Εικοστού Αιώνα: Δομισμός, Μαρξισμός, Αισθητική της Πρόσληψης, Σημειωτική. Μτφρ. Γ.Παρίσης. Αθήνα: Πατάκης, 1997.
Genette, Gérard. Σχήματα III. Μτφρ. Μπάμπης Λυκούδης. Αθήνα: Πατάκης, 2006.
Hawthorn, Jeremy. Ξεκλειδώνοντας το Κείμενο: Μια Εισαγωγή στη Θεωρία της Λογοτεχνίας. Μτφρ. Μαρία Αθανασοπούλου. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1993.
Selden, Raman (επιμ.). Από τον Φορμαλισμό στον Μεταδομισμό. Μτφρ. Μ.Πεχλιβανίδης. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Α.Π.Θ., 2004.
Scholes, Robert E. Η Δύναμη του Κειμένου: Λογοτεχνική Θεωρία και Διδασκαλία των Γραμμάτων. Μτφρ. Ζωή Μπέλλα. Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, 2005.
Cohen, Ralph (ed.). The Future of Literary Theory. New York and London: Routledge, 1989.
Freund, Elizabeth. The Return of the Reader. Reader-response Criticism. Edited by Terence Hawkes. London and New York: Methuen, 1987.
Iser, Wolfgang. The Act of Reading: A Theory of Aesthetic Response. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, 1978.
Kristeva, Julia. Desire in Language: A Semiotic Approach to Literature and Art. Translated by Thomas Gara, Alice Jardine, and Leon S. Roudiez , and edited by Leon S. Roudiez. Oxford: Blackwell, 81993.
Politis, Dimitris. Re-Joining R. L. Stevenson’s and James Reeves’ Poetry for Children through Reader-Oriented Theories. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2022.
Riffaterre, Michael. Text Production. Translated by Terese Lyons. New York: Columbia University Press, 21983.
Rosenblatt, Louise M. The Reader, the Text, the Poem: The Transactional Theory of the Literary Work. Carbondale: Southern Illinois University Press, 1978.
Suleiman, Susan, and Crosman, Inge (eds.). The Reader in the Text: Essays on Audience and Interpretation. New Jersey: Princeton University Press, 1980.
Tompkins, Jane P.(ed.). Reader-Response Criticism : From Formalism to Post-structuralism. Baitimore and London: The Johns Hopkins University Press, 71992.