Περιγραφή : Το συγκεκριμένο μάθημα ως προς τη φύση του είναι εισαγωγικό στο επιστημονικό πεδίο της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία. Βασικός στόχος του μαθήματος είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να αποκτήσουν μία συνολική εικόνα του επιστημονικού πεδίου της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και, ως εκ τούτου, να διαμορφωθεί η θεωρητική βάση ώστε στη συνέχεια να εμβαθύνουν σε πιο εξειδικευμένα ζητήματα στο πλαίσιο άλλων επιμέρους ειδικών μαθημάτων που σχετίζονται με το πεδίο. Στο μάθημα αναλύονται καίριες έννοιες που σχετίζονται με τον χώρο της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (όπως: “αναπηρία”, “βλάβη”, “ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες”, “ενσωμάτωση” και “ένταξη/συμπερίληψη”), ενώ περιγράφονται οι αρχές, οι στόχοι και τα αντικείμενα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης ως επιστήμης. Γίνεται, επίσης, αναφορά στην ιστορία της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης στην Ελλάδα (1900 έως και πριν το 1981) και σε νομοθετικές ρυθμίσεις βάσει των οποίων οργανώνεται η εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία από το 1981 έως σήμερα. Ακόμη, παρουσιάζονται η δομή και η λειτουργία των διαφορετικών πλαισίων παροχής ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και σκιαγραφείται ο ρόλος του ειδικού παιδαγωγού. Μέσα στο πλαίσιο των μαθημάτων αναδεικνύονται η πολυεπιστημονική και η διεπιστημονική διάσταση του χώρου της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, ενώ δίνεται ταυτοχρόνως η δυνατότητα στους φοιτητές και στις φοιτήτριες να συνθέσουν τις διαφο-ρετικές προσεγγίσεις που υπάρχουν τόσο σε επιστημονικό-ερευνητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εφαρμογής της ειδικής αγωγής και της ενταξιακής/συμπεριληπτικής εκπαίδευσης.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αναμένονται:
1. να διακρίνουν τις ουσιαστικές διαφορές που εντοπίζονται μεταξύ των βασικών εννοιών που έχουν αναπτυχθεί ιστορικά για τη διαμόρφωση της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην Ελλάδα όπως, επίσης, και της ενταξιακής/συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και να χρησιμοποιούν σωστά την εκάστοτε ορολογία,
2. να αναπτύξουν κριτική σκέψη και στάση απέναντι σε ελλειμματικούς τρόπους προσέγγισης της αναπηρίας και, ως επακόλουθο, απέναντι στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία,
3. να αναγνωρίζουν τις διάφορες δομές παροχής ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και τη λειτουργία τους όπως, επίσης, και τον ρόλο του ειδικού παιδαγωγού κυρίως στο πλαίσιο του γενικού σχολείου και
4. να μπορούν να αναγνωρίζουν πολιτικές και πρακτικές που είτε εμποδίζουν είτε προωθούν τη διαδικασία ανάπτυξης ενταξιακών/συμπεριληπτικών περιβαλλόντων μάθησης που αφορούν σε όλους τους μαθητές (συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία).
Περίγραμμα : Το μάθημα περιλαμβάνει τις εξής ενότητες:
-Ενότητα 1: Παρουσίαση Μαθήματος
-Ενότητα 2: Εννοιολογικός προσδιορισμός των όρων «αναπηρία», «βλάβη», «ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες», «Ειδική Αγωγή», «ένταξη/συμπερίληψη» και «ενσωμάτωση»
-Ενότητα 3: Θεσμική ιστορία της αναπηρίας και οι καταβολές της Ειδικής Αγωγής
-Ενότητα 4: Σύντομη ιστορική αναδρομή της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης από το 1900 έως και πριν το 1981
-Ενότητα 5 & 6: Η νομοθεσία για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση στην Ελλάδα από το 1981 έως και σήμερα – Παρουσίαση και κριτική ανάλυση
-Ενότητα 7: Διαμορφωτική Αξιολόγηση (Πρόοδος)
-Ενότητα 8 & 9: Δομή και λειτουργία των διαφορετικών πλαισίων εφαρμογής της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην Ελλάδα (ειδικό σχολείο, διδασκαλία στο σπίτι, σχολεία ή τμήματα νοσοκομείων/κέντρα αποκατάστασης/ιδρύματα αγωγής ανηλίκων, τμήμα ένταξης και παράλληλη στήριξη) – Παρουσίαση και κριτική ανάλυση
-Ενότητα 10: Ο ρόλος του ειδικού παιδαγωγού στη γενική εκπαίδευση και ο πολυεπιστημονικός και διεπιστημονικός χαρακτήρας της Ειδικής Αγωγής
-Ενότητα 11: Το ιατρικό και το κοινωνικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας
-Ενότητα 12: Οι επιπτώσεις του ιατρικού και του κοινωνικού μοντέλου προσέγγισης της αναπηρίας στην εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρίες
-Ενότητες 13: Η παιδαγωγικής της ένταξης/συμπερίληψης ως σύγχρονη τάση στην εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρίες